Devingen Paylaşımlı Nesne Desteği

Mevcut Diller: en | + es | + fr | + ja | + ko | + tr

+ +

Apache HTTP Sunucusu modüler bir program olup, yönetici sadece bir + grup modül seçerek sunucuya işlevsellik ekleyebilir. Modüller sunucunun + derlenmesi sırasında doğrudan httpd programının + içinde derlenebileceği gibi Devingen Paylaşımlı Nesneler (DSO - Dynamic + Shared Object) halinde httpd programından ayrı + olarak da derlenebilir. DSO modülleri sunucunun derlenmesi sırasında + derlenebileceği gibi ayrı olarak derlenip daha sonra Apache Eklenti + Aracı (Apache Extension Tool) apxs programı + kullanılarak sunucuya eklenebilir.

+ +

Bu belgede DSO modüllerinin kullanımının yanında teorisine de + değinilecektir.

Gerçeklenim
Kullanıcı Özeti
Artalan Bilgisi
Getiriler ve Götürüler

Gerçeklenim

İlgili Modüller	İlgili Yönergeler
`mod_so`	`LoadModule`

+ + + +

Apache modüllerini yüklemek için DSO desteği, Apache çekirdeğine + durağan olarak ilintilenerek derlenmiş olan mod_so + adında bir modül tarafından sağlanır. core modülünden + başka, bir DSO modülü olamayan tek modül mod_so + modülüdür. Hemen hemen tüm diğer Apache modülleri kurulum belgesinde de açıklandığı gibi + configure betiğinin + --enable-modül=shared seçeneği her modül için ayrı + ayrı belirtilerek birer DSO modülü olarak derlenebilir. Derlenmiş + modüller mod_filanca.so biçeminde birer DSO ismi alırlar ve + her biri istenirse httpd.conf dosyasında + mod_so modülünün LoadModule yönergesiyle belirtilerek sunucu başlatılırken + veya yeniden başlatılırken sunucuya yüklenebilir.

+ +

Apache modülleri için (özellikle üçüncü parti modüller için) DSO + dosyası üretimini kolaylaştırmak amacıyla apxs + (APache eXtenSion) adında yeni bir destek programı + kullanılmaktadır. Bu program Apache modüllerini Apache kaynak ağacından + ayrı olarak derlemek için kullanılabilir. Fikir basittir: Apache + derlenirken DSO dosyalarını derlemek için platforma bağımlı + derleyici ve ilintileyici seçenekleri apxs + programının içine konur ve Apache’nin make install ile + kurulumu sırasında Apache C başlık dosyaları da kurulur. Böylece + kullanıcı Apache dağıtımının kaynak ağacına ihtiyaç duymadan ve + platforma bağımlı derleyici ve ilintileyici seçeneklerini bilmek zorunda + kalmadan istediği Apache modülünü apxs programını + kullanarak derleyebilir.

Kullanıcı Özeti

+ +

Apache 2.x’in DSO özelliklerine bir giriş olarak burada kısaca bir + bilgi vermekle yetinilecektir:

+ +

Kaynak dosyası mod_filanca.c dosyasında dağıtılan bir + özgün Apache modülünü mod_filanca.so isminde bir + DSO modülü olarak derlemek ve kurmak için şöyle yapılır: + +
+ $ ./configure --prefix=/kurulum/yeri --enable-filanca=shared + $ make install +
+
Kaynak dosyası mod_filanca.c dosyasında dağıtılan bir + üçüncü parti Apache modülünü mod_filanca.so + isminde bir DSO modülü olarak derlemek ve kurmak için şöyle yapılır: + +
+$ ./configure --add-module=modül-türü:/bir/kurulum/yeri/mod_filanca.c \ + + --enable-filanca=shared + +$ make install +
+
Paylaşımlı modülleri sonradan kurmak için Apache şöyle + yapılandırılır: + +
+$ ./configure --enable-so +$ make install +
+
Kaynak dosyası mod_filanca.c dosyasında dağıtılan bir + üçüncü parti Apache modülü mod_filanca.so + isminde bir DSO modülü olarak Apache kaynak ağacının dışında + apxs kullanarak derlemek ve kurmak için şöyle + yapılır: + +
+$ cd /bir/kurulum/yeri +$ apxs -c mod_filanca.c +$ apxs -i -a -n filanca mod_filanca.la +
+

+ +

Tüm durumlarda derlenen paylaşımlı modülü Apache’nin etkin kılabilmesi + için httpd.conf dosyasında o modül için bir LoadModule yönergesi bulunmalıdır.

Artalan Bilgisi

+ +

Günümüzün Unix türevlerinde var olan şık bir mekanizma sayesinde + çalıştırılabilir bir programın adres uzayına çalışma anında yüklenmek + veya ilintilenmek üzere Devingen Paylaşımlı Nesneler (DSO - + Dynamic Shared Object) adı verilen, özel bir biçem kullanarak kodlanmış + program parçaları oluşturulabilir.

+ +

Bu yükleme normalde iki yolla yapılabilir: Ya çalıştırılabilir + programın başlatılması sırasında yüklenen ld.so adlı bir + sistem programınının devingen olarak yüklenmesi ile ya da + çalıştırılabilir programın içinden Unix yükleyicisine programsal sistem + arayüzü sağlayan dlopen()/dlsym() sistem çağrılarının elle + yapılması suretiyle.

+ +

İlk yöntemde kullanılan DSO’lara genelde paylaşımlı + kütüphaneler veya DSO kütüphaneleri adı verilir ve + bunların dosyaları libfilanca.so veya + libfilanca.so.1.2 biçiminde isimlendirilir. Belli bir + sistem dizininde (normalde /usr/lib) bulunurlar ve derleme + sırasında ilintileyici komutuna -lfilanca şeklinde + belirtilerek çalıştırılabilir programla ilintilenirler. Doğrudan + çalıştırılabilir koda eklenen bu kodlar Unix yükleyicisinin programın + başlatılması sırasında kütüphaneyi /usr/lib altında + libfilanca.so adıyla bulabilmesini sağlar. Kütüphanelerin + aranacağı yerler ya -R gibi bir ilintileyici seçeneği ile + koda eklenir ya da arama yolları LD_LIBRARY_PATH ortam + değişkeni aracılığıyla yapılandırılır. Böylece çalıştırılabilir + programda henüz çözümlenmemiş simgeler DSO içinde bulunarak + çözümlenebilir.

+ +

Çalıştırılabilir program içindeki simgelere normalde DSO içinden + atıfta bulunulmaz (genel kod kütüphanesinin başka programlarca da + kullanılması nedeniyle). Bu bakımdan DSO tarafında böyle bir çözümleme + yapılmaz. Çalıştırılabilir program da DSO’daki simgeleri kendisi + çözümlemeye uğraşmaz, bu işlemlerden tamamen Unix yükleyicisi + (ld.so) sorumludur. (Aslında, ld.so’yu + çağıracak kod, her çalıştırılabilir programın içine ilintilenmiş + (durağan değil) başlatma kodunun bir parçasıdır.) Programlar tarafından + ortaklaşa kullanılan kütüphanelerin devingen olarak yüklenmesinin sebebi + basittir: Kütüphane kodu libc.so gibi bir sistem + kütüphanesine bir kere kaydedilip disk alanından yer kazanılmış + olur.

+ +

İkinci yöntemde kullanılan DSO’lara yine paylaşımlı + kütüphaneler veya DSO kütüphaneleri adı verilir fakat + bunların dosyaları geçerli kabule göre filanca.so gibi + isimlendirilse de genelde keyfi olarak seçilen bir dosya uzantısı + kullanılarak isimlendirilirler. Bu dosyalar genellikle programa özel bir + dizinde dururlar ve bu dosyaları kullanacak olan çalıştırılabilir + programla aralarında özdevimli olarak bağ kurulmamıştır. Bunun yerine, + çalıştırılabilir program DSO’yu çalışma anında dlopen() + sayesinde kendi adres uzayına ekler. Çalıştırılabilir program için + DSO’daki simgeler bu sırada çözümlenmez. Özdevimli olarak devreye + giren Unix yükleyicisi, (varsa) artakalan simgeleri, çalıştırılabilir + ihraç edilen simge kümelerini (ve özellikle her yerde hazır ve nazır + libc.so içindeki tüm simgeleri) kullanarak çözümler. Bu + yolla DSO, çalıştırılabilir programın simge kümesi bilgilerini sanki + kendisine baştan durağan olarak ilintilenmiş gibi ulaşabilir.

+ +

Son olarak, DSO’nun programlama arayüzünün getirilerinden yararlanmak + amacıyla çalıştırılabilir program, daha sonra dağıtım tabloları vb. + yerlerde kullanmak üzere dlsym() üzerinden DSO’daki belli + simgeleri çözümlemek zorundadır. Başka bir deyişle: Çalıştırılabilir + program ihtiyaç duyduğu her simgeyi kullanmak için kendisi çözümleme + yapmak zorundadır. Böyle bir mekanizmanın getirisi, programın isteğe + bağlı parçalarının gerekli olana kadar yüklenmemesidir (böylece daha az + bellek alanı kullanılır). Gerektiği zaman programın işlevselliğini + arttırmak amacıyla bu parçalar devingen olarak programa + yüklenebilir.

+ +

DSO mekanizmasının bu basit gibi görünen işleyişinde zorluk içeren bir + adım şudur (başkaları da olabilir): Bir programın işlevselliğini + genişletmek için DSO kullanılırken (ikinci yöntem) çalıştırılabilir + programdan DSO için simgelerin çözümlenmesi. Zorluğun sebebi, + "tersine çözümleme" yapılmasıdır; çalıştırılabilir programın simge + kümesindeki DSO simgeleri kütüphane tasarımına aykırı bir şekilde + çözümlenir ve bu uygulama tüm platformlarda hazır olarak + desteklenmediği gibi standartlaşmış da değildir. Geçer uygulamada + çalıştırılabilir programın evrensel simgeleri çoğunlukla yeniden dışa + verilmez ve bu bakımdan bir DSO içinde kullanılmaları uygun değildir. + Esas sorun, çalıştırılabilir bir programın işlevselliğini çalışma + anında genişletmek için DSO kullanımı sırasında ilintileyicinin tüm + evrensel simgeleri dışa vermesini zorlamanın bir yolunu bulmaktır.

+ +

Paylaşımlı kütüphane yaklaşımı bu bakımdan türünün tek örneğidir, + çünkü DSO mekanizması özellikle bunun için tasarlanmıştır, dolayısıyla + işletim sisteminin sağladığı hemen hemen tüm kütüphaneler için + kullanılabilir. Diğer taraftan, bir programın işlevselliğini + genişletmek için paylaşımlı nesne kullanımı çoğu program tarafından + kullanılan bir şey değildir.

+ +

1998 itibariyle, DSO nesneleriyle çalışma anında çalıştırılabilir + program işlevselliğini genişleten başlıca birkaç yazılım paketi vardır: + Perl 5 (XS mekanizması ve DynaLoader modülü üzerinden), Netscape + Sunucusu, vd. 1.3 sürümünden itibaren Apache de bu gruba katıldı. Çünkü + Apache, modül kavramını zaten program işlevselliğini genişletmek için + kullanıyordu ve temel işlevselliğine dış modülleri ilintilemek için + dahili olarak dağıtım listesine dayalı bir yaklaşım kullanmaktaydı. + Dolayısıyla Apache, modüllerini çalışma anında yüklemek için DSO + kullanmaya baştan yazgılıydı.

Getiriler ve Götürüler

+ +

Yukarıda bahsedilen DSO’ya dayalı özelliklerin getirileri + şunlardır:

+ +

Sunucu paketi çalışma anında daha esnektir çünkü, asıl sunucuyu + oluşturan parçalar derleme sırasında configure + seçenekleriyle birleştirilmek yerine httpd.conf içinde + LoadModule yönergeleri + sayesinde çalışma anında birleştirilebilmektedir. Bu yolla, örneğin + tek bir Apache kurulumuyla birbirinden farklı yapılandırmalara sahip + çok sayıda sunucu çalıştırmak mümkündür. (standart veya SSL sürümü; + basitleştirilmiş veya güçlendirilmiş sürümü [mod_perl, PHP3], + vs.)
Sunucu paketi kurulumdan sonra bile üçüncü parti modüllerle kolayca + genişletilebilir. Bu özellikle, bir Apache temel paketinin yanında + PHP3, mod_perl, mod_fastcgi gibi ek paketler oluşturan paket + dağıtıcılarına büyük yarar sağlar.
Yeni Apache modülleri için daha kolay prototip geliştirilebilir: + Modül kaynak kodunu DSO/apxs çifti sayesinde + Apache kaynak ağacının dışında derleyip modülün yeni bir sürümünü bir + apxs -i komutunun ardından apachectl + restart yaparak çalışan bir Apache sunucusunda denemek daha + kolay hale getirilmiştir.

+ +

DSO kullanımının götürüleri ise şunlardır:

+ +

Her platformda hazır olarak desteklenmeme: Tüm işletim sistemleri + bir programa devingen olarak kod yükleme becerisine sahip + olmadığından DSO mekanizması her platformda kullanılamaz.
İlk yüklemede %20 yavaşlama: Unix yükleyicisi simgeleri çözümlemek + zorunda olduğundan sunucu ilk başlatılırken yaklaşık %20 daha yavaş + faaliyete geçer.
Çalışma sırasında % 5 yavaşlama: Konumdan bağımsız kodun (PIC - + Position Independent Code) göreli adresleme için karmaşık oyunlara + girmesi ve bunun mutlak adresleme kadar hızlı olmaması nedeniyle + sunucu bazı platformlarda çalışma anında yaklaşık %5 daha yavaş + çalışabilir.
DSO'nun tüm modüller için uygun olmaması: DSO modülleri bazı + platformlarda diğer DSO temelli kütüphanelerle ilintilenemediğinden + (ld -lfilanca) DSO mekanizmasını tüm modül türleri için + kullanamazsınız (örneğin a.out temelli platformlar bu işlevselliği + ELF temelli platformlar kadar iyi sağlamaz). Başka bir deyişle, DSO + dosyaları olarak derlenmiş modüllerin kullanabileceği simgeler ya + Apache temel kodunda vardır ya Apache temel kodunun kullandığı C + kütüphanesinde (libc) ve diğer durağan ve devingen + kütüphanelerde vardır ya da konumdan bağımsız kodu içeren + durağan kütüphane arşivlerinde (libfilanca.a) + vardır. Diğer modülleri kullanmak için tek şansınız ya Apache + çekirdeğinin modüle bir atıf içermesini sağlamak ya da modül kodunu + dlopen() vasıtasıyla yüklemektir.

+ +